Δευ - Παρ: 09:00 - 17:00 σταθ:τηλεφωνικό κέντρο: 2310 550331, 550371 κιν:6977446865 - 004917620115904 - 6932856670

Δημοσιεύσεις

Συγραφικό έργο

Η επιχείρηση ως αντικείμενο δικαίου

Εισήγηση στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εμπορικού Δικαίου, Αθήνα 5-7 Οκτωβρίου 1995, Εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, 1996, σελ. 301- 324

Η ανωτέρω μελέτη μου συντάχθηκε με αφορμή το 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εμπορικού Δικαίου, που οργανώθηκε από το Σύνδεσμο Ελλήνων Εμπορικολόγων με τη συνεργασία της Μακεδονικής Ένωσης Εμπορικού Δικαίου και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Αποτελεί μια αναλυτική και ταυτόχρονα κριτική προσέγγιση με αντίστοιχες προτάσεις ενόψει της ανάγκης θέσπισης Εμπορικού Κώδικα. Η ενασχόληση της νομικής θεωρίας και πράξης με την προβληματική του δικαίου της επιχείρησης υπερβαίνει ευθύς εξαρχής τα πλαίσια του γνωστικού πεδίου του εμπορικού και εταιρικού δικαίου. Διαπιστώνεται ότι επιχείρηση και εταιρία δεν τελούν σε σχέση γενικού και ειδικού, ούτε εκτενούς και περιορισμένου. Οι ανωτέρω έννοιες δεν αλληλοσυμπληρώνονται αλλά εκτείνονται σε διαφορετικό νομικό εύρος και βάθος διαπλεκόμενες κατά περίσταση. Η επιχείρηση καθώς συνιστά σύνθετη οργάνωση δεν δύναται να αποτελεί κατά το ισχύον δίκαιο φορέα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Ο φορέας της επιχείρησης αποτελεί το αποκλειστικό υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που πηγάζουν από την επιχείρηση. Η θέση του φορέα της επιχείρησης ερείδεται στο σύνολο των σχέσεων, καταστάσεων και δικαιωμάτων, με τα οποία συνδέεται η επιχειρηματική δραστηριότητα, και έτσι καθίσταται από δικαιϊκής πλευράς πολυσχιδής.

Η έννοια της επιχείρησης συναντάται και στο ευρωπαϊκό δίκαιο, αλλά και σε αυτό δεν προσδιορίζεται συγκεκριμένα το περιεχόμενό της. Παρομοίως ο έλληνας νομοθέτης αποφεύγει τη ρητή διατύπωση της έννοιας της επιχείρησης. Αυτή αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο και σημασία στο γενικό εμπορικό δίκαιο, το εταιρικό δίκαιο, το δίκαιο ανταγωνισμού ή το δίκαιο βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Το φάσμα των ιδεών του φορέα της επιχείρησης και η πραγματοποίηση της οργανωτικής της δομής οδηγούν στη συνένωση των στοιχείων της επιχείρησης σε ένα ενιαίο εμφανιζόμενο σύνολο. Υλικά και άυλα αγαθά συνδέονται και δια του ανθρωπίνου πνεύματος του επιχειρηματία συγκλίνουν στη δημιουργία υψηλότερων αξιών από αυτές που θα προέκυπταν από την αθροιστική σώρευση των ιδίων αγαθών μεμονωμένα. Τα στοιχεία της επιχείρησης δικαρίνονται σε δύο ευρείες κατηγορίες, στα στοιχεία που αποτελούν πράγματα και δικαιώματα και στα στοιχεία που προκύπτουν από οικονομικές και πραγματικές σχέσεις και καταστάσεις. Η σύνδεση της επιχείρησης με τα στοιχεία της συνεπάγεται οργανικούς ή λειτουργικούς δεσμούς αλληλεξάρτησης. Η σύναψη δικαιοπραξίας για στοιχείο της επιχείρησης καταρτίζεται προφορικώς και ατύπως ή εγγράφως ανάλογα με το αντικείμενο και τη φύση του στοιχείου της επιχείρησης. Κεντρικής σημασίας περίπτωση δικαιοπραξίας για την επιχείρηση αποτελεί η περίπτωση της μεταβίβασης της επιχείρησης ως σύνολο. Η σύμβαση πώλησης επιχείρησης έχει αντικείμενο την επιχείρηση ως σύνολο και συμπεριλαμβάνει όλα τα στοιχεία αυτής, στα οποία, μεταξύ άλλων, συγκαταλέγονται υλικά και άυλα αγαθά, καθώς και λοιπές περιουσιακές αξίες, που συνδέονται αναπόσπαστα με την επιχειρησιακή δραστηριότητα.

Η μεταβίβαση της επιχείρησης ως σύνολο γεννά υποχρεώσεις ως προς το πρόσωπο που τη μεταβιβάζει και επιφέρει μεταβολή, οριστική ή προσωρινή, στο πρόσωπο του φορέα της. Ποικιλία νομικών ζητημάτων ανακύπτουν κατά τη μεταβίβαση επιχείρησης εν συνόλω ή στοιχείων αυτής, τα οποία αναλύονται εκτενώς στο ανωτέρω άρθρο. Ειδικά κεφάλαια αφιερώνονται στα ζητήματα της ευθύνης για ελαττώματα και άϋλα αγαθά καθώς και της έννομης θέσης του αποκτώντος την επιχείρηση. Περαιτέρω αναπτύσσονται αναλυτικά οι θεματικές ενότητες της επικαρπίας και της μίσθωσης επιχείρησης. Με την επικαρπία επιχείρησης παραχωρείται η επιχείρηση στον επικαρπωτή προς χρήση και κάρπωσή της. Με τη σύμβαση μίσθωσης επιχείρησης ο εκμισθωτής υποχρεούται να παραχωρήσει στο μισθωτή τη χρήση της επιχείρησης για το χρόνο που διαρκεί η σύμβαση και ο μισθωτής να καταβάλει το συμφωνημένο τίμημα. Στα τελικά κεφάλαια της μελέτης γίνεται αναλυτική προσέγγιση των περιπτώσεων ενεχύρασης και κατάσχεσης επιχείρησης, με εκτεταμένη περιπτωσιολογία. Συμπερασματικά διαπιστώνεται μετά την ανάλυση των σχετικών θεμάτων η θετική συμβολή των προτεινόμενων από το νομοθέτη διατάξεων για το Σχέδιο Εμπορικού Κώδικα στην έννομη αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκύπτουν στο δίκαιο της επιχείρησης και ειδικότερα της επιχείρησης ως αντικείμενο δικαίου.